Đặc sắc lễ hội Tháp Bà Ponagar - Nha Trang
Lễ hội Tháp Bà Ponagar là một trong những lễ hội truyền thống của người dân tộc Chăm ở Nha Trang. Lễ hội này được tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, tín ngưỡng và giải trí thu hút sự quan tâm của người dân địa phương cũng như du khách trong và ngoài nước. Hãy cùng Lộ Trình Xanh khám phá và tìm hiểu về lễ hội Tháp Bà Ponagar - một phần không thể thiếu trong văn hóa và tín ngưỡng của đất nước Việt Nam.
Nguồn gốc của lễ hội tháp bà Ponagar
Lễ hội Tháp Bà Ponagar còn được gọi lễ hội Thiên Y A Na Thánh Mẫu hay lễ vía Bà, là lễ hội mang màu sắc tôn giáo lớn nhất tại Nha Trang. Lễ hội gắn liền với tâm thức thờ mẫu có từ lâu đời của dân tộc Chăm nói riêng và người Việt nói chung.
Đối với người Chăm, Bà Ponagar chính là mẹ xứ sở. Bà chính là một vị nữ thần có công lao to lớn trong việc tạo dựng và bảo trợ cho cuộc sống của đồng bào dân tộc nơi đây.
Truyền thuyết kể rằng, Bà Ponagar đã dạy cho người dân cách lao động sản xuất từ trồng trọt, chăn nuôi đến dệt vải giúp dân làng có cuộc sống no ấm và ngày càng tiến bộ.
Mặc dù lễ hội Tháp Bà Ponagar bắt nguồn từ người dân tộc Chăm nhưng ngày nay lễ hội này nhận được sự quan tâm của rất nhiều người. Lễ hội người Raglai, người Kinh và các dân tộc khác ở miền Trung, Tây Nguyên tham gia. Năm 2012, lễ hội Tháp Bà Ponagar đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Ý nghĩa lễ hội Tháp Bà Ponagar
Lễ hội Tháp Bà Ponagar - Nha Trang là biểu tượng của sự đoàn kết dân tộc, tô điểm bản sắc văn hóa dân tộc. Lễ hội góp phần kết nối cộng đồng với nhau, gắn kết mọi người từ mọi miền Tổ quốc xích lại gần nhau hơn.
Không chỉ khung cảnh mà ngay cả trang phục mặc trong lễ hội và cả các nghi lễ đều được tái hiện một cách tạo nhưng không làm mất đi nét truyền thống của văn hóa dân tộc.
Trong tâm thức của người dân tộc Chăm nói riêng, người dân Khánh Hòa nói chung thì hình ảnh Bà Ponagar chính là biểu tượng đẹp đẽ của người phụ nữ chịu thương chịu khó, tần tảo suốt cuộc đời. Điều này như tiếp thêm sức mạnh và niềm tin cho con cháu, và đây cũng là bài học giáo dục cho thế hệ sau về lòng biết ơn, đạo lý và văn hóa dân tộc.
Bởi vậy, người dân khắp nơi hàng năm đều đổ về hành hương Tháp Bà nhằm bày tỏ sự tôn kính, lòng biết ơn sâu sắc và mong cầu Bà phù hộ cho sức khỏe, cuộc sống ấm no, tránh xa mọi tai ương. Ngoài ra, lễ hội Tháp Bà còn mang ý nghĩa đặc biệt khác, chính là cầu nối của quá trình giao lưu, đan xen và hòa nhập văn hóa giữa hai dân tộc Chăm – Việt.
Thời gian, địa điểm tổ chức lễ hội Tháp Bà Ponagar
Lễ hội Tháp Bà Ponagar hàng năm được tổ chức vào ngày 20-23 tháng 3 âm lịch tại Khu di tích Lịch sử - Văn hóa Quốc gia Tháp Bà Ponagar. Lễ hội nhận được sự quan tâm sâu sắc không chỉ của người dân tộc Chăm ở địa phương mà còn các dân tộc khác thuộc các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, đồng thời cũng thu hút khách du lịch từ khắp nơi đổ về. Điều này đã tạo nên một lễ hội quy mô lớn, đông vui, nhộn nhịp khuấy động bầu không khí vào những ngày nắng hạ.
Các nghi thức trong lễ hội Tháp Bà Ponagar - Nha Trang
Dẫu hàng năm đều được tổ chức nhưng các nghi thức trong lễ hội Tháp Bà Nha Trang luôn được diễn ra long trọng với quy trình đầy đủ các bước. Đó là sự tôn kính mà nhân dân Nha Trang - Khánh Hòa dành cho Bà Ponagar.
Phần lễ của lễ hội Tháp Bà Ponagar gồm:
Lễ thay y
Lễ thay y được tiến hành vào ngày 20 tháng 3 âm lịch. Chủ tế sẽ là người dân trầm hương, nhang, trái cây, hoa và khấn vái. Các thành viên khác trong Ban nghi lễ sẽ thay xiêm y, mũ niệm để tắm tượng bằng nước được nấu từ rượu và thả 5 loại cánh hoa thơm. Nghi lễ tắm tượng khi đã thực hiện xong thì mặc xiêm y và mũ miện mới cho Thánh Mẫu.
Lễ thả hoa đăng
Cùng ngày 30 tháng 3 âm lịch cũng sẽ diễn ra lễ thả hoa đăng. Đoàn rước sẽ từ tháp xuống xóm Bóng và đến đàn tế lễ bên dòng sông Cái. Sau khi cầu siêu, các thuyền trên sông sẽ đốt nến thả hoa đăng tạo nên những ánh sáng lung linh, huyền ảo cả một vùng trời bình yên.
Lễ cầu Quốc thái dân an
Nghi lễ này được tiến hành vào sáng ngày 21 tháng 3 âm lịch dưới sự chủ trì của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Khánh Hòa.
Lễ hoàn kinh, cúng thí thực
Nghi lễ hoàn kinh, cúng thí thực được diễn ra vào trưa ngày 21 tháng 3 âm lịch.
Dâng lễ Mẫu
Nghi lễ được diễn ra đúng vào giờ Tý ngày 22 tháng 3 âm lịch.
Tế lễ cổ truyền, lễ Khai Diên và lễ Tôn vương
Nghi lễ diễn ra vào ngày 23 tháng 3 âm lịch với đoàn tế lễ gồm các hào lão và người dân Cù Lao (Xóm Bóng) thực hiện dâng lễ theo nghi thức cổ truyền. Trong khi đó, Đoàn Tuồng biểu diễn lễ Khai Diên và Tôn vương ở sân khấu.
Phần hội của lễ hội Tháp Bà Ponagar
Phần hội lễ hội Tháp Bà Ponagar diễn ra rất sôi nổi với nhiều tiết mục biểu diễn rất đặc sắc mang đậm nét văn hóa đặc trưng của người dân nơi đây.
Những tiết mục tiêu biểu của lễ hội phải kể đến màn trình diễn múa Bóng và hát văn. Các đoàn biểu diễn thưởng biểu diễn các tích tuồng liên quan đến Thiên Y A Na Thánh Mẫu. Màn biểu diễn múa Bóng được truyền tải qua sự uyển chuyển của người vũ công khi vừa đội mâm hoa hoặc tháp hoa trên đầu vừa múa. Vũ công là những người phụ nữ xinh đẹp, khoác lên mình xiêm y thướt tha, rực rỡ nhảy múa theo điệu đàn điệu trống làm say mê biết bao người.
Một số hình ảnh lễ hội Tháp Bà Ponagar
Lễ hội Tháp Bà Ponagar mang đến cho người dân và khách du lịch một trải nghiệm văn hóa đầy sắc màu và đa dạng. Không chỉ là dịp để tôn vinh và tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của đất nước, Lễ hội Tháp Bà Ponagar còn là một sự kiện thú vị để khám phá những nét đẹp tự nhiên của Nha Trang. Du khách có thể đắm mình trong khung cảnh hùng vĩ của các ngọn núi, dòng sông, biển cả xanh ngắt, hay những khu vườn hoa rực rỡ sắc màu. Nếu có dịp ghé thăm Nha Trang vào giữa tháng 3 âm lịch thì du khách đừng bỏ lỡ cơ hội tham dự lễ hội đặc sắc và độc đáo này nhé.
