Lễ hội chùa Hương ở đâu, bắt đầu khi nào? Nguồn gốc và ý nghĩa?

Cứ mỗi độ Tết đến xuân về; nhà nhà người người lại nô nức tham gia trẩy hội chùa Hương - một trong những lễ hội lớn nhất của Việt Nam nói chung và Bắc Bộ nói riêng. Vậy lễ hội chùa Hương có gì đặc biệt mà hấp dẫn du khách đến vậy? Sau đây mời bạn đọc theo dõi bài viết, Lộ Trình Xanh sẽ bật mí ngay. 

Lễ hội chùa Hương ở đâu?

Một trong những lễ hội lớn nổi tiếng của Việt Nam phải kể đến lễ hội chùa Hương được tổ chức hàng năm tại chùa Hương (hay còn gọi là Hương Sơn) thuộc Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thủ đô Hà Nội. 

Cứ mỗi dịp đầu năm mới chùa Hương lại thu hút hàng nghìn Phật tử từ Nam ra Bắc đến tham quan và hành hương. Được biết nơi đây chính là một khu phức hợp giữa tôn giáo và văn hóa bao gồm: những ngôi chùa Phật giáo, các ngôi đền thờ những vị thần long nhãn và tín ngưỡng nông nghiệp. 

Chùa Hương trong động Hương Tích chính là trung tâm của nơi đây và còn được gọi với tên khác là chùa Trong. 

Lễ hội chùa Hương diễn ra khi nào? Kéo dài bao lâu?

Thời gian diễn ra lễ hội chùa Hương trong khoảng từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch. Thời gian khai hội là vào ngày mùng 6 tháng Giêng hàng năm, ngày này vốn dĩ là ngày mở cửa rừng của người dân địa phương và sau này trở thành ngày khai hội. Dù lễ hội chùa Hương kéo dài đến tháng 3 nhưng thời điểm được nhiều du khách đến tham quan nhiều nhất là rằm tháng Giêng đến 18 tháng 2 âm lịch. Ngoài ra, mồng 5 cũng là ngày thu hút được nhiều du khách ghé thăm, ước tính có đến hơn 4 vạn du khách trong và ngoài nước đến tham quan.

Nguồn gốc và ý nghĩa của lễ hội chùa Hương

Nguồn gốc lịch sử lễ hội chùa Hương

Nguồn gốc của chùa Hương gắn kết với tín ngưỡng dân gian thờ bà Chúa Ba. Trong truyền thuyết, vào thế kỷ đầu tiên ở vùng đất này xuất hiện công chúa Diệu Thiện - tục gọi là Chúa ba ứng thân của Bồ Tát Quán Thế Âm tu hành 9 năm đắc đạo trở thành Phật đi cứu hộ chúng sinh. Thời điểm đó được xác định là ngày 19 tháng 2 âm lịch và từ đó người dân lấy ngày này làm ngày Phật Đản. 

Đến tháng 3 năm 1770 (năm Canh Dần), chúa Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm cùng quân dưới trướng tuần du đến Trấn Sơn Nam. Chúa đã vào động Hương Tích để thắp hương và đề lên trên vách đá trước cửa động Hương Tích năm chữ “Nam Thiên Đệ Nhất Động”. Vốn dĩ đây đã là nơi linh địa lại được Chúa ca ngợi càng trở nên đắc địa hơn. Dần dà, nơi đây trở thành một di tích lớn, là nơi linh thiêng để người dân cầu nguyện bình an và tốt lành, đặt nền móng cho sự phát triển của lễ hội chùa Hương. 

Từ đó hàng năm cứ mỗi độ Tết đến xuân về, trăm hoa đua nở du khách khắp đất nước dù xa xôi cách trở vẫn ghé thăm lễ hội chùa Hương ngày một đông hơn. Nhưng đến năm 1896 niên hiệu Thành thái năm thứ 8, lễ hội chùa Hương mới chính thức mở hội lớn sau ngày lễ hội khai sơn của làng Yến Vỹ vào mùng 6 tháng Giêng. 

Ý nghĩa lễ hội chùa Hương

Không chỉ được xem là một lễ hội du xuân mà lễ hội chùa Hương còn mang đậm nét đẹp văn hóa, tín ngưỡng của Bắc Bộ. Trong đó, phần hội là nét giao thoa giữa văn hóa dân tộc độc đáo, thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên của mùa xuân. Còn phần nghi lễ thể hiện đậm nét tín ngưỡng thờ cúng của một tổng thể tôn giáo Việt Nam gồm cả Nho giáo, Đạo giáo và Phật giáo. 

Có thể nói lễ hội chùa Hương tượng trưng cho sự dung hòa giữa thực và mơ, tiên và tục. Hiện thực là nền tảng, mơ là uất vọng trong không khí mùa xuân tươi mát và ấm áp. 

Các nghi thức trong lễ hội chùa Hương 

Bất cứ ai tham gia lễ hội chùa Hương đều biết được lễ hội này gồm hai nghi thức chính đó là: 

Phần lễ

Lễ hội bắt đầu vào ngày mùng 6 tháng Giêng với lễ khai sơn (mở cửa rừng) của địa phương. Nghi lễ này còn hàm chứa ý nghĩa là mở cửa chùa, khai lễ. Lễ dâng hương gồm có hương, hoa, đèn, nến, hoa quả, đồ chay. Khi cúng sẽ có hai tăng ni mặc áo cà sa mang đồ lễ chạy đàn rồi tiến cúng lên bàn thờ. 

Trong khi tăng đàn, hai vị tăng ni múa những động tác rất kỳ lạ nhưng vô cùng duyên dáng và đẹp mắt thu hút ánh nhìn từ những người tham gia. 

Phần hội

Với phần hội sẽ có nhiều hoạt động văn hóa dân tộc đặc sắc như chèo thuyền, hát chầu văn, leo núi, hát chèo… Đặt chân lên mảnh đất tâm linh này du khách sẽ được chìm đắm, say sưa trong những làn điệu dân ca, điệu hò truyền thống ấy. 

Nét độc đáo của hội chùa Hương là thú vui ngồi thuyền chiêm ngưỡng thưởng ngoạn phong cảnh non xanh nước biếc đầy thi vị. Bởi thế khi nhắc đến lễ hội chùa Hương người ta sẽ liên tưởng ngay đến hình ảnh con đò lững lờ trôi trên dòng sông êm ả, dịu hiền. 

Khi rời thuyền, du khách bắt đầu hành trình mới lên sườn núi tiên lãng đậm chất chùa chiền. Tại đây du khách sẽ dễ dàng bắt gặp hình thức hát chèo đò được thực hiện ở bất cứ nơi nào như sân chùa, nhà tổ… 

Kinh nghiệm đi lễ hội chùa Hương

Với những ai chưa từng một lần tham dự lễ hội chùa Hương có lẽ khó mường tượng ra chúng ta sẽ đến đó như thế nào. Lộ Trình Xanh sẽ chia sẻ kinh nghiệm đi lễ hội chùa Hương để du khách tham khảo: 

Cách di chuyển tới chùa Hương 

Tại Hà Nội, để di chuyển đến lễ hội chùa Hương du khách có thể lựa chọn một số phương tiện như ô tô, xe máy, xe bus. 

Di chuyển bằng ô tô: Có thể đi theo tuyến đường cao tốc Pháp Vân, Cầu Rẽ đến Đồng Văn. Tiếp tục đi đến quốc lộ 38 qua chợ Dầu để đến chùa Hương tham gia lễ hội. 

Di chuyển bằng xe máy: Từ đường Nguyễn Trãi, bạn đi thẳng đến Hà Đông, đến ngã ba Ba La rẽ trái sang Vân Đình và đi tiếp khoảng 40km đến Tế Tiêu rồi rẽ trái, sau đó hỏi người dân đường đến chùa Hương. 

Di chuyển bằng xe bus sẽ có các tuyến đến chùa Hương như: 

• Tuyến xe buýt 211 (bến xe Yên Nghĩa đi Tế Tiêu)

• Tuyến xe buýt 78 (bến xe Mỹ Đình đi Tế Tiêu)

• Tuyến xe buýt 75 (bến xe Yên Nghĩa đi Tế Tiêu)

Nắm rõ giá vé của các loại hình ở chùa Hương

Giá vé tham quan thắng cảnh: Khoảng 80,000đ/ người (giá vé bao gồm vé vào chùa Hương áp dụng cho du khách tham quan 21 địa điểm di tích tại chùa).

Vé đò chùa Hương: Khoảng 50,000đ/ người (vé khứ hồi). Áp dụng cho tuyến tham quan Đền Trình - Chùa Thiên Trù - động Hương Tích. Đối với tuyến Tuyết Sơn, Long Vân thì giá vé đò, thuyền khoảng 35,000đ/ người. 

Giá vé cáp treo đến chùa Hương (vé khứ hồi): Khoảng 180,000đ/ người đối với người lớn và 120,000đ/ người đối với trẻ em. 

Giá vé cáp treo một chiều: Khoảng 120,000đ/ người đối với người lớn và 90,000đ/ người với trẻ em.

Các tuyến tham quan chùa Hương

Trong hành trình trải nghiệm lễ hội chùa Hương du khách cần trải qua một số tuyến tham quan:

- Tuyến tham quan trung tâm quần thể chùa Hương - Hương Tích với lộ trình: Đền Trình - chùa Thiên Trù - động Tiên Sơn - chùa Giải Oan - đền Trần Song - động Hương Tích - chùa Hinh Bồng. 

- Tuyến Thanh Sơn - Hương đài với lộ trình: Chùa Thanh Sơn - động Hương Đài - chùa Vân Động Long Vân - chùa Cây Khế. 

- Tuyến Tuyết Sơn với lộ trình: Đền Trình - chùa Tuyết Sơn - chùa Bảo Đài - động Ngọc Long - chùa Cá. 

Những lưu ý khi đi lễ hội chùa Hương

Chùa Hương là điểm đến rất linh thiêng và cũng là nơi mang đến du khách nhiều trải nghiệm thú vị. Để chuyến tham quan của bạn trọn vẹn và đáng nhớ hơn thì hãy lưu ý một số điều sau đây: 

Lựa chọn trang phục

Vì là chốn linh thiêng nên du khách đến chùa Hương cần ăn mặc lịch sự, kín đáo. Tuyệt đối không mặc quần áo, váy đầm quá hở hang trái với thuần phong mỹ tục của người Việt khi đến nơi cần sự tôn nghiêm như chùa chiền. 

Bên cạnh đó, quá trình tham quan chùa Hương bạn cần đi bộ và leo nhiều bậc thang nên hãy chọn cho mình đôi giày mang thoải mái cho chân nhất.

Chuẩn bị lễ tại nhà

Chuẩn bị lễ tại nhà giúp bạn tiết kiệm thời gian khi đến lễ hội chùa Hương vừa không bị ép giá bán tại những nơi bán lễ gần chùa. 

Chuẩn bị đồ ăn uống tại nhà

Đường lên chùa Hương không phải quá xa nhưng cũng không phải gần, vả lại du khách còn phải đi bộ nhiều nên khó tránh khỏi tình trạng mệt và đói. Do đó, chu đáo hơn hãy chuẩn bị một ít đồ ăn nhanh như bánh mì, trái cây, xôi, nước suối… 

Chủ động bảo quản đồ dùng cá nhân

Chùa là chốn linh thiêng nên nhiều người cho rằng sẽ không xảy ra trường hợp bị mất đồ. Nhưng không, rất nhiều đối tượng xấu lợi dụng sự tin tưởng của du khách để đánh cắp tài sản. Vì vậy hãy chủ động bảo quản đồ dùng cá nhân cũng như tài sản của bản thân để chuyến đi vui vẻ hơn. 

Ngoài ra, đến chùa Hương du khách muốn mua quà lưu niệm thì nên trả giá để tránh bị ép giá cao. Đồng thời nhớ kiểm tra vệ sinh và hạn sử dụng của các loại thực phẩm trước khi mua. Đặc biệt lưu ý khi mua thuốc nam tại các cửa hàng ở đây, vì chưa được kiểm định nguồn gốc rõ ràng. 

Như vậy, du khách đã biết rõ lễ hội chùa Hương ở đâu, thời gian diễn ra, nguồn gốc, ý nghĩa cũng như những thông tin liên quan khác. Nếu có cơ hội bạn hãy tham gia lễ hội này một lần, chắc chắn bạn sẽ có những trải nghiệm tuyệt vời.