Khám phá lễ hội Đền Trần Nam Định - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Lễ hội Đền Trần Nam Định - nét văn hóa tín ngưỡng đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam là một trong những niềm tự hào của người dân thành Nam. Bạn biết gì về lễ hội này? Theo dõi bài viết dưới đây của Lộ Trình Xanh để có thêm nhiều thông tin thú vị về lễ hội này nhé!
Giới thiệu về lễ hội Đền Trần Nam Định
Nguồn gốc lịch sử của lễ hội Đền Trần Nam Định gắn liền với lịch sử Đền Trần. Tiền thân của Đền Trần là Thái Miếu cũ, vì bị giặc Minh tàn phá vào thế kỉ XV nên sau này được xây dựng lại vào năm 1965. Về bố cục, Đền Trần gồm 3 công trình kiến trúc chính là: đền Thiên Trường (đền Thượng), đền Cố Trạch (đền Hạ) và đền Trùng Hoa.
Lễ hội khai ấn Đền Trần Nam Định được nhà Trần tổ chức lần đầu tiên vào năm 1239 để tế tiên tổ. Sau đó, vì thực hiện chính sách "vườn không nhà trống" chống giặc Mông Nguyên nên nhà Trần rút về Thiên Trường. Vậy nên, lễ khai ấn bị ngưng lại cho đến năm 1262 mới được tổ chức trở lại. Về sau, do chiến loạn, ấn cũ của triều Trần bị mất, cho đến năm 1822, vua Minh Mạng mới cho khắc lại ấn.
Từ đó, lễ hội Đền Trần Nam Định được nhân dân ta duy trì tổ chức hàng năm.
Lễ hội Đền Trần Nam Định tổ chức ngày nào?
Lễ hội đền Trần gồm lễ khai ấn và hội Đền Trần. Trong đó, lễ khai ấn được tổ chức cố định vào lúc 11 giờ đêm ngày 14 đến 1 giờ sáng ngày 15 tháng Giêng hàng năm; còn hội Đền Trần sẽ được tổ chức trong 6 ngày từ ngày 15 đến ngày 20 tháng 8 âm lịch.
Nghi lễ diễn ra trong lễ hội Đền Trần Nam Định
Quy trình tổ chức lễ hội Đền Trần Nam Định tương đối thú vị, mang đậm bản sắc văn hóa của làng quê Việt Nam. Lễ hội đền Trần sẽ bao gồm 2 phần là phần lễ khai ấn và hội Đền Trần.
Lễ hội khai ấn Đền Trần Nam Định
Lễ hội khai ấn Đền Trần sẽ diễn ra vào các năm Tý, Ngọ, Mão, Dậu và được tổ chức vào đúng ngày rằm tháng Giêng ở trước sân đền Thượng. Tham gia nghi lễ Khai ấn là bảy làng: Vọc, Lốc, Hậu Bồi, Bảo Lộc, Kênh, Bái, Tức Mặc.
Tại đây, các vị bô lão sẽ khoác lên mình bộ áo dài khăn đóng cùng với dân làng tham dự lễ tế thánh rồi dự lễ khai ấn. Hòm ấn (gồm 2 con dấu bằng đồng: ấn nhỏ có khắc chữ “Trần Miếu”, ấn lớn có khắc chữ “Trần triều tự điển tích phúc vô cương”) được đặt một cách trang trọng trên bàn thờ.
Ngày 14 tháng Giêng
Đúng giờ Tý (23 giờ đến 1 giờ sáng), tiếng pháo khai lễ bắt đầu đầu vang lên rộn rã, một vị bô lão sẽ đại diện dân làng làm lễ, xin rước ấn. Hòm ấn đặt lên kiệu được đoàn người chiêng trống rước sang đền Thiên Trường.
Lễ khai ấn diễn ra, người bồi tế đặt 1 tờ giấy (loại giấy đặc trưng của dân gian Việt Nam) lên trước tế chính. Sau khi hồi chiêng trống nổi lên, chủ tế đóng ấn mực đỏ vào tờ giấy rồi ghi rõ ngày, tháng, năm sao cho tính đúng đến cuối phải là chữ sinh. Giấy được đóng dấu son sẽ được phân chia cho những người dự lễ. Và người ta tin rằng, có được tờ giấy này treo trong nhà, gia chủ sẽ có thêm nhiều may mắn, xua tan được rủi ro, tà ám.
Ngày 15 tháng Giêng
Sáng ngày 15 tháng Giêng là ngày tổ chức lễ rước nước. Nghi lễ này sẽ được tiến hành như sau:
Đầu tiên, người tế chính xin 15 nén nhang (trong đó có 1 nén nhang ở bát hương tổ và 14 nén nhang ở các bát hương Hoàng đế) rồi cắm vào bát nhang công đồng trên kiệu 8 chân. Lúc này, đoàn rước với trang phục chỉnh tề nghênh kiệu ra cổng đền làm lễ tế trời đất rồi di kiệu ra bến sông Hồng.
Đi khoảng 3km, đoàn rước đến bến Hữu Bị. Tại đây, người dân sẽ gióng trống khua thuyền (thuyền đã được trang trí cờ hoa sẵn) ra giữa sông thì dừng lại. Người tế chính múc đầy nước trong vào chiếc bình đã chuẩn bị sẵn.
Sau đó, bình nước được cho lên kiệu và rước về theo đúng đường cũ. Tiếp đó, người tế chính đổ nước trong bình vào các bát và đặt lên bàn thờ làm lễ tế nước.
Sau khi hoàn thành lễ tế, nước trong sẽ được phân chia cho con cháu họ Trần uống để ghi nhớ cội nguồn tổ tiên.
Ngày 16 tháng Giêng
Sáng ngày 16 tháng Giêng, lễ tế cá được diễn ra tại tại đền Thiên Trường. Người ta đặt cá quả và cá chép (ứng với hai vị tổ họ Trần Kinh và Trần Lý) vào trong thúng sơn đỏ để tế. Sau khi hoàn thành các nghi thức, 2 loại cá này sẽ được thả về sông Hồng.
Hội Đền Trần ở Nam Định
Hội Đền Trần ở Nam Định nằm trong chuỗi lễ hội Đền Trần Nam Định được diễn ra từ ngày 15 đến ngày 20 tháng 8 âm lịch hàng năm. Phần hội sẽ được tổ chức bằng các trò chơi dân gian hấp dẫn như: diễn võ 5 thế hệ, chọi gà, đấu vật, múa lân, chơi cờ thẻ, đi cầu kiều, hát văn, múa Bài Bông, …
Những ngày hội được diễn ra trong không khí vui tươi, náo nhiệt đậm màu sắc và hơi thở truyền thống.
Ý nghĩa của lễ hội Đền Trần Nam Định trong văn hóa Việt
Cũng giống như những lễ hội khác của Việt Nam như: Lễ hội miếu Bà Chúa xứ núi Sam, Lễ hội Đền Hùng,… Lễ hội Đền Trần Nam Định mang giá trị tinh thần vô cùng sâu sắc. Có thể nói, Đền Trần và Lễ hội Đền Trần Nam Định là minh chứng rõ nét về giai đoạn vàng son của lịch sử dân tộc. Việc duy trì tổ chức lễ hội hàng năm cũng là cách mà người dân Việt Nam gửi gắm lòng tri ân thành kính đến những thế hệ đi trước; cũng như sự mong cầu về những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.
Lễ hội Đền Trần Nam Định không chỉ là niềm tự hào của người dân thành Nam mà còn của cả dân tộc Việt Nam. Với sự đặc sắc và độc đáo, Lễ hội Đền Trần Nam Định đã phần nào đưa những nét đẹp văn hóa đẹp của Việt Nam đến gần hơn với bạn bè quốc tế.
